Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie
wernisaż: 15.09.2016
wystawa: 15.09-23.10.2016
kurator: Cezary Pieczyński
partner:
Andrzej Lachowicz, urodzony w 1939 roku w Wilnie, zmarł w 2015 roku we Wrocławiu, jeden z najważniejszych polskich artystów neoawangardowych, w którego oeuvre mieści się zarówno fotografia, malarstwo, ale i grafika, rysunek, a także istotne dla rozumienia ówczesnej sztuki oraz tendencji myślowych teksty teoretyczne.
Andrzej Lachowicz w latach 1957-1960 studiował na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, następnie od 1960 roku w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu (obecnie Akademia Sztuk Pięknych), którą ukończył w 1965 roku pod kierunkiem profesora Stanisława Dawskiego. Już w 1968 roku przystąpił do Związku Polskich Artystów Fotografików, wielokrotnie był też członkiem Rady Artystycznej. Pod koniec lat 60-tych rozpoczął prace nad pierwszym znanym cyklem fotografii tj. Transplantacje, a następnie aż do 1990 roku tworzył cykl prac pt. Topologie, w których wielokrotnie naświetlane układy splecionych dłoni tworzyły abstrakcyjne kompozycje, przywodzące na myśl równie erotyczne i niepokojące w swej niejednoznaczności fotografie Edwarda Westona z lat 30-tych XX wieku, w których w sposób innowacyjny artysta wykorzystywał papryki czy muszle do tworzenia pobudzających wyobraźnię widza form wciągających w grę w skojarzenia. Uwidacznia się tutaj też wprowadzana przez artystę do twórczości zasada „fotografii (i sztuki) permanentnej” – możliwości roz-poznawcze oka zostają przekroczone, ponieważ płynna percepcja zostaje zakłócona przez niełatwe do rozpoznania i zinterpretowania motywy. Wielokrotnie powracające w twórczości Lachowicza badania nad wizualnością i indeksalnością obrazu były próbą wypracowania nowego języka wizualnego.
W 1970 roku, we Wrocławiu, Andrzej Lachowicz wraz z Natalią LL, Zbigniewem Dłubakiem i krytykiem sztuki Antonim Dzieduszyckim założyli grupę artystyczną oraz Galerię PERMAFO, która działała do 1981 roku. Artyści promowali nie tylko sztukę polską tamtego czasu, ale również wystawiali prace wielu zagranicznych artystów, głównie wiązanych ze sztuką konceptualną i performatywną, jak chociażby Josepha Beuysa, Tibora Hajasa, Josepha Kosutha, A. R. Pecka czy Jiři Valocha. Konceptualizm okazał się w końcu efektywnym obszarem działań artystycznych dla wrocławskich artystów dodatkowo stymulowanych przez twórczość Stanisława Drożdża, skupiającą się wokół poezji konkretnej, która była inaczej poezją uobecniającą się w obrazie w formie wizualnej jako wyszukana kompozycja słów czy liter, a zainteresowanie nią wiązało się często z eksperymentami typograficznymi. Wpisuje się w to szereg prac Andrzeja Lachowicza, m.in. dużych rozmiarów akrylowe obrazy komplikujące nazwisko artysty (pisane od tyłu). W latach 70. artysta stworzył też Znaki izomorficzne, w których użył jako motywu głównego własny cień. Motyw ten pojawił się w jego twórczości już w latach 60. i będzie eksploatowany w jej dalszych odsłonach (w 2005 roku powstał cykl prac pt. Wyjątkowy punkt widzenia, w którym Lachowicz ponownie pochylił się nad tą tematyką). Wątek cienia ściśle wiąże się tutaj z zapisem czasu, gdyż trwa w określonej rozciągłości czasu dającego się identyfikować podług zachodzących zmian w zarysowywanym przez cień konturze ciała artysty oraz przestrzeni, która zmienia się wraz z nowymi cyklami jednocześnie dookreślając czas. Sam cień – jak wskazuje Andrzej Kostołowski – niesie za sobą ambiwalentne, choć zawsze metafizyczne konotacje: między cieniem jako potwierdzeniem istnienia duszy, a cieniem jako wizualizacją najmroczniejszych duszy zakamarków – ostatecznie cień staje się więc rodzajem portretu mentalnego. I choć Andrzej Lachowicz dostrzegał w cieniu raczej „ciemne, złowrogie strony człowieka”, w obu przypadkach cień materializuje to, co widmowe, bezcielesne, zatem nieuchwytne okiem, z kolei fotografia okazuje się odpowiednim narzędziem dla unaocznienia tego co nie-uobecnione. W 1977 roku artysta otrzymał stypendium Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku, a w latach 1978-1995 jako pomysłodawca był komisarzem Międzynarodowego Triennale Rysunku we Wrocławiu.
Koncepcja padających na najróżniejsze powierzchnie cieni niejako zostaje kontynuowana w latach 80. przez rozpatrywanie konkretnie pojęcia upadku, które znalazło ujście w pracach z cyklu Energia upadku. Następnie powstaje cykl prac pt. Energia luzu, w którym Lachowicz wykorzystał swoje czarno-białe fotografie do podjęcia na nich interwencji malarskiej wprowadzającej kolor i dynamikę. W tym czasie powstały także jego najważniejsze teksty teoretyczne: Poziomy energetyczne sztuki z 1978 roku oraz Zwątpienie i nadzieja z 1986 roku, które wywarły duży wpływ na ówczesną polską teorię i praktykę artystyczną. W latach 90-tych odbył kolejne dwa stypendia: Verein Kulturkontakte w Wiedniu (1991) i PRO-HELVETIA w Szwajcarii (1994). W 2009 roku został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz otrzymał Nagrodę im. Katarzyny Kobro.
Wybrane wystawy indywidualne:
2009
Vegetation, Galeria Foto-Medium-Art, Warszawa
Reanimacja, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała
Private Space, Galeria Piekary, Poznań
2008
Obserwacje i Notacje, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
2006
Ciało permanentne, w ramach 4. Krakowskiej Dekady Fotografii, Muzeum Archeologiczne, Kraków
2000
Astma & Coxarthrosa, Galeria Photos, Tel Awiw
1998
Rysunki i fotografie, Muzeum Okręgowe, Toruń
Europa, Eurazja, Azja, Galeria Labirynt 2, Lublin
1993
TOP, Galeria Starmach, Kraków
TOPOLOGIE, Galeria Sztuki Współczesnej, Sandomierz
1992
TOPOLOGIE, Salon BWA, Wrocław
TOPOLOGIE i Rysunki, Salon BWA, Ustka
Malarstwo i TOPOLOGIE, Muzeum Okręgowe, Wałbrzych
1991
TOPOLOGIE, Salon BWA, Bydgoszcz
Energia Luzu, Salon BWA, Zamość
Instalacja IKAR + TOPOLOGIE, Galeria BWA, Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin
1990
Malarstwo i Fotografia, Galeria „Pod Wodnikiem”, Gdańsk
Energia Luzu II – Na Ukos, Salon BWA, Łódź
1989
Galeria „A”, Poznań
Ukos na Luzie, Mała Galeria ZPAF, Warszawa
1988
Na Ukos/Slantwise, Mały Salon BWA, Wrocław
Energia Luzu – Na Ukos, Salon BWA, Lublin
Energia Luzu, Galeria na Ostrowie, Wrocław
1983
Energia Upadku, Galeria Labirynt, Lublin
1979
Raport, Galeria PERMAFO, Wrocław
Sztuka ekstremalna, Galeria Labirynt, Lublin
1978
Fotografia konkretna, Galeria PSP Jatki, Wrocław
Galeria Studio, wraz z Natalią LL, Warszawa
1975
Teoria pola równomiernego, Moderna Galeria, Lublana
Problemy, wraz z Natalią LL, Galeria Arkady, Kraków
1972
Wystawa Prac, Salon BWA, Wrocław
1971
PERMART, wraz z Natalią LL, Galeria PERMAFO, Wrocław
1970
Foto – grafika permanentna, Galeria Iskra, Toruń
Wybrane wystawy zbiorowe:
2016
Płonąc w wodzie, tonąc w ogniu. Wystawa prac z Kolekcji Regionalnej Zachęty Sztuki Współczesnej w Szczecinie, Zona Sztuki Aktualnej, Akademia Sztuki w Szczecinie, Szczecin
2015
Dzikie pola. Historia awangardowego Wrocławia, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa
2012
Gdzie jest PERMAFO?, Muzeum Współczesne, Wrocław
2010
Oh no, not sex and death again!, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot
Uśpiony kapitał, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa
Konceptualizm. Medium fotograficzne, w ramach Fokus Łódź Biennale, Muzeum Miasta Łodzi, Łódź
2007
30th Anniversary Show, Galeria Foto-Medium-Art, Kraków
Znaki czasu. Śląska Kolekcja Sztuki Współczesnej, Galeria Arsenał, Białystok
Inspiracje – Fascynacje – Refleksje, Muzeum Miejskie Wrocławia, Wrocław
2004
Czarny Kwadrat, Galeria Arsenał, Białystok
2002
Wokół dekady. Fotografia polska lat 90, Muzeum Sztuki, Łódź
Autonomiczny ruch konceptualny w Polsce, Galeria Stara BWA, Lublin
1997
Artyści Wrocławia, Państwowa Galeria Sztuki Zachęta, Warszawa
1995
Sztuka jako myśl, sztuka jako energia, w ramach VI Międzynarodowego Triennale Rysunku, Muzeum Architektury, Wrocław; Galeria Arsenał, Białystok; Muzeum Warmii i Mazur, Galeria Zamek Reszel
1993
Transgresje II, Muzeum Narodowe, Wrocław
1992
Dokumentacja Galerii PERMAFO, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
1991
Kolekcja sztuki XX wieku w Muzeum Sztuki w Łodzi, Państwowa Galeria Sztuki Zachęta, Warszawa
Nowe przestrzenie w fotografii – New Space of Photography, Muzeum Architektury, Wrocław
1989-1990
Transgresje – Pogranicza Fotografii, BWA, Wrocław
1989
Fotografia w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Narodowe, Wrocław
Osobowości Fotografii Intermedialnej, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
Lochy Manhattanu, czyli sztuka innych mediów, Łódź
1988
Metafora’88, Muzeum, Lublin
IV Międzynarodowe Triennale Rysunku, Wrocław, (brązowy medal)
Polska fotografia intermedialna, BWA Arsenał, Poznań
1987-1989
V Biennale der Europäischen Grafik 1987-89, Baden-Baden
1987
Współczesna sztuka wrocławska, Muzeum Narodowe, Wrocław
Targi Sztuki „Interart”, Poznań
II Biennale Nowej Sztuki, Zielona Góra
1986
Polska fotografia 1955-1984, Umelecko-prumyslove Muzeum, Praga
1984
Nurt intelektualny w sztuce, BWA, Lublin
1981
Zapisy, BWA, Lublin
Labirynty samoświadomości, Muzeum Historyczne, Wrocław
1980
Polska fotografia, CBWA Zachęta, Warszawa
1979
XV Biennale Sztuki, São Paulo
Polish Photography, International Center of Photography, Nowy Jork
1978-1995
Międzynarodowe Triennale Rysunku, Wrocław
1978
VI Biennale Internationale della Grafica d’Arte, Florencja
1975
Informacje i emocje, Muzeum Narodowe, Warszawa
Flash Art – Speciale Fotografia, Mediolan
1974
Triennale Rysunku, Wrocław
Nowa Generacja, Muzeum Narodowe, Wrocław
Doświadczenia i poszukiwania, Muzeum Sztuki, Łódź
III Biennale of Prints, Brandford
V Międzynarodowe Biennale Grafiki , Kraków
1973
X Biennale of Graphic Art., Lublana (nagroda)
1972
VIII Biennale of Prints, Tokio
Festiwal Sztuki „Atelier 72”, Edynburg
1971
Sympozjum „Złote Grono”, Zielona Góra (nagroda)
Fotografowie poszukujący, Galeria Współczesna, Warszawa
1970
III Międzynarodowe Biennale Grafiki, Kraków
SP – Sztuka Pojęciowa, Galeria „Mona Lisa”, Wrocław
Sympozjum Plastyczne „Wrocław 70”, Wrocław
Biennale Młodych FIAP, Turyn
1969
FOTO-EXPO’69, Poznań
1968
II Międzynarodowe Biennale Plakatu, Warszawa
