Państwowa Galerii Sztuki w Sopocie 12.08-24.10.2010
kurator: Cezary Pieczyński
Berenice Abbott Berenice, Merry Alpern, Dieter Appelt, Nobuyoshi Araki, Eve Arnold, Andrzej Baturo, Zdzisław Beksiński, Hans Bellmer, Sophie Calle, Larry Clark, Witosław Czerwonka, Andrzej Dragan, Magdalena Frey, Nan Goldin, Maurycy Gomulicki, Sarfaty Gretta, Izabella Gustowska, Ken Hicks, Damien Hirst, Zhang Huan, Magdalena Hueckel, Zuzanna Janin, Milan Knizak, Katarzyna Kozyra, David Lachapelle, Andrzej Lachowicz, Jerzy Lewczyński, Sarah Lucas, Łódź Kaliska, Małgorzata Markiewicz, Paul McCarthy, Hellen van Meene, Boris Mikhailov, Jerzy Modrak, Pierre Molinier, Nadar, Natalia LL, Dorota Nieznalska, Friederike Pezold, Marek Piasecki, Konrad Pustoła, Józef Robakowski, Thomas Ruff, Laurence Salzmann, Jan Saudek, Andreas Serrano, Cindy Sherman, Aaron Siskind, Zdzisław Sosnowski, Christer Strömholm, Ewa Świdzińska, Teresa Tyszkiewicz, Rimaldas Vikšraitis, Ryszard Waśko, Alicja Żebrowska
Akt seksualny, nieodzownie związany z obietnicą rozmnażania oraz śmierć nieuchronnie przerywająca ziemską egzystencję wyznaczają zasadniczy i niezmienny rytm życia ludzkiego. W obu przypadkach do głosu dochodzi nasza cielesność, bardziej niż w jakichkolwiek innych rytuałach i zachowaniach dnia codziennego. Człowiek pogodzony z losem, staje się nieuchronnie elementem poddającym się instynktowi przetrwania. Choć mowa tu o najbardziej pierwotnych momentach naszej egzystencji, jednocześnie jednak wpisane zostają one nie tylko w społeczne mechanizmy, ale także kulturowe uwarunkowania. Historia seksualności i historia śmierci, rozumiane jako dzieje zmieniających się obyczajów jest de facto historią opartą na mających miejsce represjach i transgresjach. Jest historią rekonstruowaną między innymi poprzez wizualne reprezentacje.
Choć zarówno erotyzm związany z ludzką seksualnością, jak i śmierć będąca punktem wyjścia dla rozważań egzystencjalnych pozostają doświadczeniami, których nie możemy obserwować z zewnątrz, wymykają się one bowiem percepcji wizualnej; w ich zakorzenieniu w cielesności artyści od wieków odnajdują szanse na stworzenie reprezentacji tematu. Zasadniczą opozycję wyznacza w tej tradycji kult ciała z jednej strony, z drugiej zaś groza nieodpartego aspektu śmierci konotująca widok gnijącego i cuchnącego ciała. Wpisane w długą, wizualną tradycję obrazy fotograficznego równocześnie ją kontynuują oraz przewartościowują. Mowa tu nie tylko o wypracowanej ikonografii, ale także o znaczeniu, które niesie ze sobą samo medium. Mechaniczne oko obiektywu utrwala, bowiem uporczywe spojrzenie (angielskie gaze), przypatruje się temu, co stanowi zagadkę dla człowieka; wynosi na piedestał ciało, próbując uchwycić to, co niewyrażalne.
Ambicją wystawy jest wskazanie na nierzadko zaskakujące ujęcia tematyki, wyrastające z rożnych nurtów fotografii, od dziewiętnastowiecznych tzw. Post Mortem Portraiture, przez Bataille’owskie inspiracje surrealistów, aż do współczesnych wypowiedzi. Proponowane na wystawie konfrontacje mają na celu między innymi pokazanie, iż tradycja obrazowania erotyzmu i śmierci od początków XX wieku niejednokrotnie zespala się, jak pisze bowiem Georges Bataille „To, co w rozpoznaniu śmierci zapiera dech, w jakiś sposób musi w momencie szczytowania uciąć oddech”.
Dorota Łuczak
