Ze względów bezpieczeństwa nie organizujemy wernisażu. Wystawa zostanie otwarta dla publiczności 21.05.2021.
Jednocześnie w Galerii może przebywać nie więcej niż 11 osób zwiedzających ekspozycję; zwiedzający powinni zachować pomiędzy sobą i personelem Galerii Piekary minimum 1,5 m odstępu. Zwiedzający zobowiązani są do noszenia maseczek zakrywających usta i nos. Zasada ta nie dotyczy osób zwolnionych z tego obowiązku na mocy powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Zwiedzający zobowiązani są do dezynfekcji rąk środkiem zapewnianym przez Galerię Piekary (płyn jest dostępny przy wejściu).
wystawa: 21.05-30.07.2021
miejsce:
Galeria Piekary
ul. Św. Marcin 80/82, Poznań
CK Zamek, Dziedziniec Różany
wystawa czynna pon.–pt. 10–18
wstęp wolny
organizator:
partner:
patronat medialny:
wystawa w ramach Poznań Art Week
Mieczysław T. Janikowski urodził się 13 lutego 1912 roku w Zaleszczykach. W latach 1934‒1939 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowniach prof. W. Jarockiego i S. Filipkiewicza. Artysta ukończył studia na krótko przed wybuchem II wojny światowej, w 1939 roku. W latach 1939–1945 brał czynny udział w walkach. Uczestniczył w kampanii wrześniowej, a po kapitulacji przedostał się na Węgry. W roku 1940 dotarł do Francji, następnie walczył również w Belgii i Holandii. Po zakończeniu wojny Janikowski rozpoczął studia w edynburskim College of Art, gdzie obronił dyplom z I wyróżnieniem, co zaowocowało rocznych stypendium we Francji. Po powrocie przebywał na Wyspach Brytyjskich przez dwa lata. Ostatecznie zamieszkał w Paryżu w roku 1947. Artysta zmarł 14 grudnia 1968 roku w Krakowie.
Organizowana przez Fundację 9/11 Art Space oraz Galerię Piekary wystawa pozwala prześledzić drogę rozwoju w twórczości Janikowskiego, w której dominowała geometria i abstrakcja. Mieczysław T. Janikowski to przede wszystkim abstrakcjonista, kontynuator drogi konstruktywistycznej. „Świat Janikowskiego – jak pisał Ryszard Stanisławski ‒ to czysta projekcja, ulotność i świetlistość, nawet w tych obrazach, które nasycił jak najbardziej ciemnymi barwami, […] jego twórczość […] stanowi jedno z ogniw, które w polskiej kulturze artystycznej dopełnia integralność sztuki poszukującej pewnego ładu. Jest ogniwem łańcucha, który wiedzie od pionierskich doświadczeń Władysława Strzemińskiego i Henryka Stażewskiego, przez […] twórczość Marii Jaremy […] ku dorobkowi artystów […] zainteresowanych szczególnie kolorem i światłem w przestrzeni – Stefana Gierowskiego czy Jana Berdyszaka”.
Na początku lat pięćdziesiątych w sztuce Janikowskiego zaczęła pojawiać się abstrakcja geometryczna, a jego kompozycje stawały się coraz bardziej konsekwentne i ascetyczne. Wczesne abstrakcje Janikowskiego charakteryzuje przeważnie ciemna tonacja utrzymana w ciepłych zestawieniach barw. Dominowały wówczas linie krzywe, formy owalne, obłe. Pod koniec lat pięćdziesiątych zaczynały pojawiać się, a potem dominować trójkąty, romby, wieloboki, a także owale. W latach sześćdziesiątych powstała znaczna ilość obrazów o dużym formacie, z elipsą lub kołem w środku, jednobarwnych, o zróżnicowanym tonie. Powierzchnia tych płócien jest idealnie gładka, farba rozprowadzona jest równo, z zatartymi śladami pędzla. Drobne zmiany w tonie Janikowski osiągał również przez zróżnicowanie świetlistości i matowości płaszczyzn. W dojrzałym okresie twórczości ilość elementów została znacznie ograniczona przez artystę. Na przestrzeni prawie dwudziestu lat abstrakcja w twórczości Mieczysława T. Janikowskiego ulegała stopniowym przeobrażeniom, zmierzając do coraz większej ascezy, redukcji elementów, czystości wizji.
Janikowski był określany jako człowiek niesamowicie skromny, unikał wypowiedzi na temat własnej sztuki, a całą jego teorię można zamknąć w zdaniu przytaczanym przez Czapskiego: „linia prosta przeciwstawiona linii krzywej to już jest dramat”. Twórca szukał możliwości stworzenia napięcia poprzez najprostsze zestawienia linii i figur, badał zależności, jakie tworzą, dążył do doskonałej jedności. Pomagał sobie matematyką w tworzeniu kompozycji, ale wszystko to poddawał intuicji. Sztuka ta powstawała w długim kontemplatywnym skupieniu, w medytacji.
Janikowski w swoich pracach dążył do zrealizowania pewniej gry malarskiej. Za temat obierał problem przestrzeni, światła, ruchu, a także oddziaływania na siebie różnych napięć wywołanych poprzez przeciwstawienie kierunków linii i form, mas, układów i zestawień kolorystycznych. Podstawowym tematem jest jednak światło. Wydaje się, że wiele z płócien Janikowskiego to płaszczyzny odbijające światło określonej barwy i natężenia lub wręcz płaszczyzny promieniujące światłem własnym. Przykładem tego typu kompozycji jest eksponowana praca pt. Essa o podłużnym formacie, gdzie środek jednolitej, ciemnogranatowej powierzchni rozrywa biały pionowy owal, stwarzając wrażenie jakby za ciemną płaszczyzną była przesycona białym światłem przestrzeń. Obraz staje się zarazem symbolem przeciwstawienia mroku i światła. Światło jest wszechobecne w obrazach Janikowskiego. Czy będą to proste kompozycje z owalami i kołami różnych natężeń barwy czy układy bardziej skomplikowane z przenikającymi się trójkątami lub czworobokami, ich gradacja kolorystyczna zmierza do jakiegoś „punktu” (kwadratu, trójkąta, koła), najbardziej świetlistego.
Na tle sztuki abstrakcyjnej światowej i polskiej twórczość Janikowskiego jest znacząca. Umiejscawiany w tradycji konstruktywistycznej, a zarazem zestawiany z takimi twórcami jak Vasarely, Mortens, Peters, był przede wszystkim indywidualnością niezależną, autentyczną. Racjonalne, matematyczne myślenie potrafił przepoić uczuciem, prostymi formami geometrycznymi umiał wyrazić nastrój. W prostocie i szlachetności środków wypowiedzi znalazł sposób ukazania przeżyć duchowych. Abstrakcję spekulacyjną i badawczą przemienił w medytację zmierzającą do odkrycia transcendentu.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopoada 2009 r. o grach hazardowych
